Адамдын алардын башка жарандык укугуна жана эркиндигине чектөө алып келбеген эркин диний жана башка көз караштарды тандоо укугу. 

Абийир эркиндиги

Кандайдыр бир субъективдүү белгилердин негизинде топторду же адамдарды кайсы бир жаныбарлар, сойлоп жүрүүчүлөр, жин жана башкалар менен негизсиз кемсинтип салыштыруу камтылган өтмө мааниде колдонулган сөз же сүрөттөө.

Адамкерчиликсиз метафоралар (адамгерчиликсиз метафорлар) (англ. dehumanizing metaphors)

Кастык тилин изилдөөдө айтылган сөздүн “интенсивдүүлүгү” же анын радикалдуулугунун даражасы маанилүү компоненттердин бири.

Айтуунун формасы

Кастык тилинин даражасын жумшак, орто жана катаал деп айырмалаша.

Аны колдонуунун оордугу боюнча кастык тилинин радикалдуулугунун-кастык тилинин классификациясынын деңгээлинин даражасы.

Саясий талаанын оң спектринде жайгашкан топтордун же адамдардын позициясын белгилөө үчүн пайдаланылган терминдер. Ашынган оңчул идеология адатта өзүнө авторитаризмди, улутчулдукту, расизмди, нацизмди жана ксенофобияны камтыйт.

Ашынган оңчул, өтө оңчул, радикалдык оңчул

Белгилүү бир белгилеринен улам адам укугун чектөө/бузуу: расасы, этникалык, диний таандыгы, жынысы, чыныгы же болжолдонгон/сексуалдык ориентациясы, гендердик иденттүүлүгү, ВИЧ статусу, жынысы, курагы, социалдык статусу, саясий ынанымы ж.б. боюнча.

Басмырлоо

Бул адамга мүнөздүү болгон тереңден сезген ички жана жеке гендердик тажрыйба, ал төрөлгөндөн жыныстык таандыгына туура келиши же келбеши мүмкүн. Бул термин денени жеке сезүүнү камтыйт, эркин тандоо болгондо анын сырткы келбети же функциясы, ошондой эле жынысы, кийими, сүйлөөсү жана жүрүм-туруму сыяктуу башка мүнөздөмөлөр медициналык, хирургиялык же башка каражаттар менен өзгөртүлүшү мүмкүн.

Гендердик иденттүүлүк

Аялдар жана эркектер жашаган социалдык, маданий, экономикалык жана саясий контексттерди эске алган мамилени билдирет.

Гендердик сезимталдык (англ. gender sensitivity)

Бул бардык адамдардын, эркектердин дагы, аялдардын дагы жеке жөндөмдүүлүгүн эркин өркүндөтүү, белгиленген стереотиптер, катаал гендердик ролдор жана терс ынанымдар менен чектелбей, тандоо жасоо концепциясы менен байланышкан таанылган адам укугу. Гендердик теңчилик аялдардын жана эркектердин жүрүм-турумунун ар кыл ченемдери, умтулуусу жана муктаждыктары бирдей эске алынуусу, бааланышы жана колдоого алынышы дегенди билдирет. Ал ресурстарды бөлүштүрүүдө же жеңилдиктерге же болбосо кызмат көрсөтүүлөргө жеткиликтүүлүктү камсыз кылууда адамдын генинин негизинде басмырлоонун жоктугунун белгиси болуп саналат. Гендердик теңчиликти мүмкүнчүлүктөрдүн теңчилиги же натыйжалардын теңчилиги орун алганынан баалоого болот.

Гендердик теңчилик — же эркектер менен аялдардын ортосундагы теңдик

Бул термин кызмат көрсөтүүлөргө жеткиликтүүлүккө, социалдык шартталган гендердик ролдордун негизинде айрым адамдардын же топтордун алдына коюлушу мүмкүн болгон мүмкүнчүлүктөргө катышууга жана/же алууга укуктук, социалдык, маданий же экономикалык жактан тоскоолдуктарды билдирет.

Глоссарий